შეკითხვა: ქცევის ეფექტი როგორ შეიძლება კვლევამ გავლენა მოახდინოს ქცევაზე?

დაახლოებით 30 წლის წინ, ახალგაზრდა ჯოს ჰკითხეს, აპირებდა თუ არა უახლოეს არჩევნებში მონაწილეობის მიღებას. იგივე შეკითხვა დაუსვეს ბევრ სხვა ადამიანსაც. კვლევის დასრულებისას გამაოგნებელი შედეგები მიიღეს. ისინი, ვისაც ჰკითხეს აპირებდნენ თუ არა არჩევნებში მონაწილეობის მიღებას, უფრო მეტი ალბათობით აკეთებდა ამას, ვიდრე დანარჩენი მოსახლეობა. უბრალო შეკითხვა განზრახვის შესახებ აღმოჩნდა ქცევის მასტიმულირებელი (Greenwald, Carnot, Beach, & Young, 1987).

ზემოაღნიშნულ ფენომენს უწოდებენ ,,შეკითხვა-ქცევის ეფექტს“  - სამომავლო ქცევის შესახებ დასმული კითხვა გავლენას ახდენს ამ ქცევის განხორციელებაზე (Morwitz & Fitzsimons, 2004).

თუ კითხვის დასმა სამომავლო ქცევაზე ახდენს გავლენას, ,,შეკითხვა-ქცევის ეფექტი“ ბაზრის კვლევებში უნდა იქნას გათვალისწინებული. ამ სტატიაში, ,,შეკითხვა-ქცევის ეფექტს“ მოვიაზრებთ, როგორც ,,წმინდა პრომოუტერის ქულას“. ეს უკანასკნელი სვამს შეკითხვას: ,,ურჩევდით თუ არა ჩვენს კომპანიას თქვენს მეგობარს ან კოლეგას?“.  

რესპოდენტები ნაწილდებიან შემდეგი სამ კატეგორიად:

• პრომოუტერები – მონაწილეები, რომლებიც სავარაუდოდ რეკომენდაციას გაუწევენ კომპანიას;
• პასიურები – მონაწილეები, რომლებიც არც ურჩევენ და არც არ ურჩევენ კომპანიას
• კრიტიკოსები – მონაწილები, რომლებიც სავარაუდოდ უარყოფით მოსაზრებებს გაავრცელებენ კომპანიაზე.

არსებობს ორი ძირითადი თეორია იმის თაობაზე თუ როგორ ზემოქმედებს ქცევაზე ,,შეკითხვა-ქცევის ეფექტი“.

1. განწყობებზე წვდომის გაზრდა - შეკითხვაზე პასუხის გაცემის ძირითადი შედეგი არის ის, რომ ჩვენს გონებაში განწყობები უფრო მეტად ხელმისაწვდომი ხდება (Morwitz et al., 1993). მაგალითად, მორვითსმა და ფითზსიმონსმა (Morwitz & Fitzsimons (2004) დაადგინეს, რომ კვლევის მონაწილეები, რომელთაც ჰკითხეს შოკოლადის ფილას შეიძენდნენ თუ არა, მეტი ალბათობით შეიძენდნენ იმ ბრენდს, რომლის მიმართაც დადებითად იყვნენ განწყობილი.

2. იარლიყის ხელმისაწვდომობის გაზრდა - აქ იარლიყი მიუთითებს მეხსიერებაში აღბეჭდილ სურათს "თუ სად იდო ნივთი". თეორიის მარტივი ახსნა მდგომარეობს შემდეგში: შეკითხვა გვახსენებს რაიმე ქცევის შესრულებას, რითაც მეტია ალბათობა რომ ამას მართლა გავაკეთებთ მომავალში (Morwitz et al., 1993; Morwitz & Fitzsimons, 2004).

რა არის “წმინდა პრომოუტერის ქულის” გამოვლინებები?

არსებობს მოსაზრება, რომ ,,პრომოუტერები“, რომელთაც დაუსვეს ,,წმინდა პრომოუტერის შეკითხვა“ მეტი ალბათობით გაუწევენ რეკომენდაციას კომპანიას მომავალში. ,,პრომოუტერებს“ დადებითი განწყობა აქვთ კომპანიის მიმართ და მათ განწყობებზე ხელმისაწვდომობა გაიზრდება თუ დაუსვამენ შეკითხვას (Morwitz et al., 1993).

კვლევის დასრულების შემდეგ დიდი დროც რომ გავიდეს, ისინი მაინც გაუწევენ რეკომენდაციას კომპანიას, რადგან პოზიტიური "შეკითხვა-ქცევის ეფექტი" კითხვის დასმიდან 6 თვე შეიძლება გაგრძელდეს (Spangenberg, 1997).

თუმცა როგორც უვე ვახსენეთ, არსებობენ ასევე კრიტიკოსებიც, რომელთაც კომპანიის მიმართ უარყოფითი განწყობა აქვთ და ამ განწყობაზე კითხვის დასმის შემდეგ წვდომა გაიზრდება... (Reichheld, 2003). საბედნიეროდ, განწყობების წვდომის გაზრდა უფრო მეტად იმ მონაწილეებს ეხებათ, რომელთაც დადებითი განწყობა აქვთ (Morwitz & Fitzsimons, 2004);

შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ,,შეკითხვა-ქცევის ეფექტს“ მომხმარებელთა ერთგულების კვლევების მონაწილეებს მეტ მოტივაციას მატებს და უბიძგებს გაუწიონ რეკომენდაცია კომპანიას მეგობრებთან, ოჯახსა და კოლეგებთან!

*ავტორი: James McNeilis, B2B International