/>
world icon Geo drop down arrow
world icon Geo drop down arrow

მიკრომენეჯმენტიდან ეფექტურ ლიდერობამდე

24.04.2024 4 წუთის საკითხავი
თინათინ რუხაძე

მმართველი პარტნიორი

მიკრომენეჯმენტიდან ეფექტურ ლიდერობამდე

„ჩვენს ორგანიზაციაში ჩაიდნის ყიდვაც კი დირექტორს უნდა შეუთანხმო“ - გვითხრა ერთ-ერთი უმსხვილესი ქართული კომპანიის მენეჯერმა ორგანიზაციული დიაგნოსტიკის დროს ჩატარებულ ინტერვიუში. მიკრომენეჯმენტი და დელეგირების ნაკლებობა ფართოდ გავრცელებული მოვლენაა, როგორც მაღალი, ისე საშუალო რგოლის მენეჯერებში. ჩემი ღრმა რწმენით, მართვის ეს სტილი ორგანიზაციის განვითარების ერთ-ერთი ყველაზე დიდი შემაფერხებელი ფაქტორია. ქვემოთ განვიხილავთ მიკრომენეჯმენტის ნეგატიურ ზეგავლენას 3 დონეზე: თანამშრომლის, თავად მენეჯერის და ბოლოს, ორგანიზაციის დონეზე.


თანამშრომლების დონეზე:




მენეჯერების დონეზე:



ორგანიზაციის დონეზე: 




და მაინც, თუ მიკრომენეჯმენტი ამდენ პრობლემას ქმნის, რატომ ვერ ელევიან მართვის ამ სტილს მენეჯერები? ჩემი დაკვირვებით, მიკრომენეჯმენტს სამი ძირითადი ფაქტორი განაპირობებს:



დაბოლოს, ყველაზე მნიშვნელოვანი ალბათ ისაა, როგორ მოვახდინოთ მიკრომენეჯერის ტრანსფორმაცია ეფექტურ ლიდერად. თუ ზემოთქმულს ეთანხმებით, მაშინ ტრანსფორმაციის გზაც ნათელი ხდება: თუ გვინდა მენეჯერებს ვასწავლოთ დელეგირება, უნდა დავეხმაროთ მათ შემზღუდავი რწმენების გააზრებაში, მათი სურვილების გაცნობიერებასა და შიშების დაძლევაში. ამ გზაზე პირველი ნაბიჯი უნდა იყოს, დახმარება იმ დანაკარგებისა და ნეგატიური ეფექტის გაცნობიერებაში, რაც მიკრომენეჯმენტს მოაქვს პირადად მისთვის, მისი გუნდის წევრებისა და მთლიანად ორგანიზაციისთვის. მეორე ნაბიჯი ალტერნატიული რეალობის ჩვენებაა: დავანახოთ თუ რა პერსპექტივები გაეშლება მას, თუკი შეძლებს მიკრომენეჯმენტის ხაფანგიდან გამოსვლას. დავეხმაროთ მათ საკუთარი განვითარების გზის დანახვაში. საკუთარი თავის ახალ, კიდევ უფრო მნიშვნელოვან როლში ან უფრო საინტერესო საქმეში წარმოდგენა, მისცემს მას მოტივაციას და ენერგიას, რაც შეიძლება სწრაფად გამოზარდოს თავისი გუნდის წევრები და მისი მემკვიდრე. და ბოლოს, მივცეთ სისტემური მხარდაჭერა მიკრომენეჯერიდან ეფექტურ ლიდერად ქცევის გზაზე შესაბამისი ცოდნისა და უნარების განვითარებაში.



საინტერესო ინსაიტები
15.04.2024

"სჯობს სამი საათით ადრე, ვიდრე ერთი წუთით გვიან" - უილიამ შექსპირი



ლიტერატურასა და ფილოსოფიაში მოაზროვნეები დიდი ხანია ფიქრობენ შესაფერისი მომენტის გამოყენების მნიშვნელობაზე. სენეკას სტოიკური ფიქრებიდან დაწყებული ჟან-პოლ სარტრის ეგზისტენციალური ფილოსოფიით დამთავრებული, კითხვა, როდის უნდა ვიმოქმედოთ, მრავალი საუკუნის განმავლობაში იპყრობდა მოაზროვნეთა ყურადღებას. თანამედროვე სწრაფად ცვალებად ბიზნეს ლანდშაფტში, სადაც ყოველი მომენტი ატარებს შესაძლებლობის ან სტაგნაციის პოტენციალს, შექსპირის ზემოხსენებული ფრაზა დამატებით მნიშვნელობას იძენს. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც განიხილება მთავარი კითხვა:

როდის უნდა დაიწყონ ორგანიზაციებმა ციფრული ტრანსფორმაცია?


ციფრული ტრანსფორმაცია, ის რაც ოდესღაც მოდური სიტყვა იყო, დღეს ბიზნესისთვის იქცა სტრატეგიულ იმპერატივად, რომელიც მიზნად ისახავს ზრდასა და უკეთესი შედეგების მიღწევას მზარდ კონკურენტულ გარემოში. ციფრულმა ეპოქამ გამოიწვია უპრეცედენტო ცვლილებები მომხმარებელთა ქცევაში, ტექნოლოგიურ განვითარებასა და ბაზრის დინამიკაში, რაც ნებისმიერ ორგანიზაციას, რომელსაც სურს აქტუალურობის შენარჩუნება, აიძულებს მოერგოს ამ მოთხოვნებს.


მომხმარებლები ითხოვენ პერსონალიზებულ ინტერაქციას და შეუფერხებელ ონლაინ გამოცდილებას სხვადასხვა შეხების წერტილებში. იქნება ეს პროდუქტის შეძენა, მომხმარებელთა მხარდაჭერაზე გამარტივებული წვდომა თუ ბრენდთან ჩართულობა, მოლოდინი იმისა, რომ მათი გამოცდილება სასიამოვნო, პერსონალიზირებული და სწრაფი იქნება, გაიზარდა. ბიზნესები, რომლებიც ვერ აკმაყოფილებენ ამ მოლოდინებს, ბაზრის წილის და ლოიალური მომხმარებლების დაკარგვის რისკის ქვეშ არიან.


გარდა ამისა, იმ რეალობაში, სადაც დომინირებს მონაცემები, ანალიტიკიდან მიღებული ინფორმაცია ფასდაუდებელი აქტივია. კომპანიები, რომლებსაც აქვთ უნარი გამოიყენონ მონაცემთა ანალიტიკა მომხმარებელთა პრეფერენციების გაშიფვრისთვის, საოპერაციო ეფექტურობის გასაუმჯობესებლად და სამომავლო ტენდენციების იდენტიფიცირებისთვის, მოიპოვებენ კონკურენტულ უპირატესობას.


უფრო მეტიც, ტექნოლოგიების სწრაფი ცვლილებები, მომხმარებელთა პრეფერენციები და ბაზრის დინამიკა მოითხოვს ბიზნესისგან სწრაფად ადაპტირდეს. ტრადიციული, ხისტი ბიზნეს მოდელები სულ უფრო მეტად იცვლება მოქნილი ჩარჩოებით, რომლებიც საშუალებას აძლევს ორგანიზაციებს სწრაფი რეაგირება მოახდინონ განვითარებად გარემოებებზე და გამოიყენონ ახალი შესაძლებლობები.


ერთ-ერთი გავრცელებული მცდარი წარმოდგენა არის რწმენა იმისა, რომ ციფრული ტრანსფორმაციისთვის არსებობს "იდეალური" მომენტი. სინამდვილეში, ნებისმიერი მოქმედებისთვის შესაფერისი დრო არ არსებობს და დამოკიდებულია ინდივიდუალურ გარემოებებზე ან პერსპექტივაზე. იდეალური პირობების მოლოდინი მხოლოდ პროგრესის შეფერხებას ემსახურება და ბიზნესს უკან სვლის რისკის ქვეშ აყენებს. ACT-ში ხშირად ვუსვამთ ხაზს, რომ თუ არ არის პროგრესი, იწყება რეგრესი. ორგანიზაციებმა უნდა გაატარონ პროაქტიული აზროვნება და შეხედონ ციფრულ ტრანსფორმაციას, როგორც პროცესს და არა ერთჯერად ქმედებას.



რატომ არის ახლა მოქმედების დრო:


სტრატეგიული პოზიციონირება: ციფრული ტრანსფორმაციის ადრეული პიონერები იძენენ მნიშვნელოვან უპირატესობას. ისინი იმკვიდრებენ თავს, როგორც ინდუსტრიის ლიდერები, იზიდავენ საუკეთესო ტალანტებს და ხვეწენ თავიანთ ციფრულ სტრატეგიებს, სანამ კონკურენტები მათ დაეწევიან. ტრანსფორმაციის ადრეული განხორციელებით, ორგანიზაციებს შეუძლიათ დაპოზიციონირდნენ როგორც ინოვატორები და ინდუსტრიის ტემპს კი არ მიჰყვნენ, არამედ თავად დააწესონ იმ ინდუსტრიის ტემპი, რომელშიც ოპერირებენ.


ბიზნესის მედეგობის უზრუნველყოფა. ციფრული ტრანსფორმაცია აღჭურავს ორგანიზაციებს შესაძლებლობებით და მოქნილობით, მოერგონ მომავალ შეფერხებებს და გამოიყენონ განვითარებადი ტექნოლოგიების პოტენციალი. ცვლილებების პროაქტიულად მიღებით, ორგანიზაციებს შეუძლიათ შეინარჩუნონ კონკურენტული უპირატესობა, განჭვრიტონ ცვლილებები ბაზრის ლანდშაფტში და გამოიყენონ ინოვაციური ტექნოლოგიები გრძელვადიანი ზრდისთვის.


მომხმარებელთა გამოცდილების გაუმჯობესება: ციფრული ტრანსფორმაცია საშუალებას აძლევს ორგანიზაციებს უპასუხონ მომხმარებელთა საჭიროებებს. მონაცემთა ანალიტიკისა და ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენებით, ორგანიზაციებს შეუძლიათ უზრუნველყონ მომხმარებლისთვის პერსონალიზებული გამოცდილების მიწოდება, რომელიც აყალიბებს გრძელვადიან ურთიერთობებს და ხელს უწყობს წარმატებას.



„სამი საათი ყოველთვის გვიანია ან ადრეა იმისთვის, რისი გაკეთებაც გინდა" - ჟან-პოლ სარტრი



„სამი საათი“ რომელიც მეტაფორულად ასახავს ნებისმიერ მოცემულ მომენტს, ხაზს უსვამს, რომ დროის აღქმა ღრმად არის კონტექსტზე დამოკიდებული. ის, რაც შეიძლება იყოს იდეალური მომენტი ერთისთვის, სრულიად არაადეკვატური შეიძლება იყოს მეორისთვის. ეს სუბიექტურობა გვიბიძგებს გადავხედოთ ჩვენს ურთიერთობას დროსთან, იმის გაცნობიერებით, რომ დროის მნიშვნელობა მდგომარეობს არა მის ობიექტურ გაზომვაში, არამედ მის ინტერპრეტაციაში. ბიზნესის ენაზე რომ ვთქვათ, ციფრული ტრანსფორმაციისკენ სწრაფვა შესაბამისი მომზადების გარეშე შეიძლება ისეთივე საზიანო იყოს, როგორც გაჭიანურება. ინდუსტრიის ტენდენციების ბრმად მიდევნებამ ან ტექნოლოგიების გამოყენებამ მკაფიო სტრატეგიული გზამკვლევის გარეშე შეიძლება გამოიწვიოს რესურსების ფუჭად გაფლანგვა, გათიშული პროცესები და ხელიდან გაშვებული შესაძლებლობები. უფრო მეტიც, ტრანსფორმაციული ცვლილებების ხელოვნური დაჩქარება, სანამ ორგანიზაცია კულტურულად ან/და ოპერაციულად მზად იქნება, იწვევს ცვლილებებისადმი რეზისტენტულობას, დაინტერესებულ მხარეებს შორის გაუცხოებას, რაც საბოლოოდ უარყოფითად მოქმედებს გრძელვადიან კორპორაციულ  მდგრადობაზე.


ამიტომ, გადაწყვეტილება ციფრული ტრანსფორმაციის დაწყების შესახებ უნდა იყოს ინფორმირებული ორგანიზაციის ამჟამინდელი მდგომარეობის, სამომავლო მისწრაფებებისა და კონკურენტული ლანდშაფტის ყოვლისმომცველი გაგებით. ის მოითხოვს არა მხოლოდ შიდა შესაძლებლობების, ბაზრის დინამიკის და ტექნოლოგიური ტენდენციების შეფასებას, არამედ - სტრატეგიულ ხედვას, ცვლილებების ეფექტურ მენეჯმენტს და ჯვარედინ ფუნქციონალურ თანამშრომლობას ტრანსფორმაციული ცვლილებების სირთულეებში ნავიგაციისთვის.


რადგან ციფრული ტრანსფორმაცია მარათონია, გადამწყვეტი პირველი ნაბიჯის გადადგმა უმნიშვნელოვანესია. ამიტომ აი, როგორ უნდა დაიწყოთ:



ციფრული სტრატეგიის ბიზნეს სტრატეგიასთან შესაბამისობა:


ციფრული ტრანსფორმაციის წარმატების სათავეში დგას ძლიერი ციფრული ბიზნეს სტრატეგიის ფორმულირება. ძლიერი ციფრული სტრატეგიით, ბიზნესები უზრუნველყოფენ თანმიმდევრულობას და სინერგიას ყველა საოპერაციო ასპექტში. ეს ინტეგრაცია სცდება უბრალო დიგიტალიზაციის პროცესს; ის მოიცავს სტრატეგიული აზროვნების ცვლილებას ციფრული ინსტრუმენტების გამოსაყენებლად, ძირითადი კომპეტენციების გასაძლიერებლად და ღირებულების შესაქმნელად.


შეაფასეთ კომპანიის ციფრული სტრატეგია გლობალურ ბიზნეს მიზნებთან შესაბამისობაში, რაც უზრუნველყოფს ციფრული ინიციატივების შეუფერხებლად ინტეგრირებას ბიზნეს სტრატეგიაში. გარდა ამისა, აუცილებელია შეფასდეს ბიუჯეტის განაწილების ადეკვატურობა და ბიზნეს მოდელის ადაპტირების უნარი ციფრული შესაძლებლობების ეფექტურად გამოყენებისთვის. ეს ჰოლისტიკური მიდგომა უზრუნველყოფს, რომ კომპანიებისთვის ციფრული სტრატეგია იყოს კატალიზატორი მდგრადი ზრდისა და კონკურენტული უპირატესობის მისაღწევად.

 

ციფრული მზადყოფნის შეფასება: შეაფასეთ კომპანიის მზადყოფნა  ციფრული ტრანსფორმაციისთვის ორგანიზაციის სხვადასხვ განზომილებებში, როგორიცაა ლიდერშიფი და მმართველობითი სისტემები, ციფრული წიგნიერება, ტექნოლოგიური ინფრასტრუქტურა, მონაცემთა მართვა, მომხმარებელთან ურთიერთქმედება და ა.შ. ეს საშუალებას მისცემს ორგანიზაციას, იდენტიფიცირებულ იქნეს გასაუმჯობესებელი მხარეები და შემუშავდეს მიზნობრივი ინტერვენციები შესაძლებლობების ასამაღლებლად და ციფრული ტრანსფორმაციის წარუმატებლობის რისკების შესამცირებლად.


შესაძლებლობების ანალიზი: ჩაატარეთ ბაზრის კვლევა და კონკურენტების ანალიზი, განვითარებადი შესაძლებლობებისა და დაბრკოლებების გამოსავლენად. განჭვრიტეთ ინდუსტრიის ტენდენციები, მომხმარებელთა პრეფერენციები და მარეგულირებელი ცვლილებები ინფორმირებული სტრატეგიული გადაწყვეტილებისთვის.


ციფრული ტრანსფორმაციის გუნდი: შეკრიბეთ გუნდი, რომელსაც აქვს გამოცდილება და ხედვა, რათა წარმართოს ტრანსფორმაცია. ეს შეიძლება მოიცავდეს შიდა ტალანტების განვითარებას ან გარე ციფრული ტრანსფორმაციის სპეციალისტებთან თანამშრომლობას.

 

ცვლილებების მენეჯმენტი: ცვლილების მენეჯმენტი გადამწყვეტ როლს თამაშობს ციფრული ტრანსფორმაციის ნებისმიერი ინიციატივის წარმატებაში. ცვლილებების მენეჯმენტის მტკიცე სტრატეგიის შემუშავება აუცილებელია ორგანიზაციული შეთანხმების ხელშეწყობისთვის, რეზისტენტულობის შესამცირებლად და ინოვაციური კულტურის გასავითარებლად. დღეს, როდესაც ტექნოლოგია მუდმივად ცვლის ინდუსტრიებს, ცვლილებებისადმი ადაპტაციის უნარი არის კრიტიკული განმასხვავებელი ფაქტორი იმ ორგანიზაციებისთვის, რომლებიც ცდილობენ განვითარებას. როგორც დიდი სამეულის წარმომადგენელი მენეჯმენტ საკონსულტაციო კომპანიის McKinsey & Company-ის უახლეს კამპანიაშია „It’s never just tech“. ეს კამპანია ნათლად ასახავს ეფექტიანი ციფრული ტრანსფორმაციის მართვის არსს. ის ხაზს უსვამს, რომ ციფრული ტრანსფორმაცია არ არის მხოლოდ ახალი ტექნოლოგიების დანერგვა, არამედ იმის ფუნდამენტურად შეცვლა, თუ როგორ მოქმედებენ ორგანიზაციები და როგორ მუშაობენ ადამიანები. ტრანსფორმაციის ადამიანურ ელემენტზე ხაზგასმით, კამპანია ხაზს უსვამს, ტექნოლოგიურ წინსვლასთან ერთად კულტურული და ქცევითი ასპექტების მნიშვნელობას.



დასასრულს, ბიზნესის განვითარებადი ლანდშაფტი მოითხოვს სისწრაფეს, ინოვაციურობას და მონაცემებით გამყარებულ გადაწყვეტებს. ორგანიზაციები, რომლებიც აყოვნებენ ამ პროცესს, ხელიდან უშვებენ შესაძლებლობებს. მოქმედების დრო ახლაა. ციფრული ტრანსფორმაციის ადრეული გატარებით, ორგანიზაციებს შეუძლიათ მოიპოვონ კონკურენტული უპირატესობა, უზრუნველყონ ბიზნესის უწყვეტობა და გააუმჯობესონ მომხმარებლის გამოცდილება. თუმცა, წარმატება მდგომარეობს არა ინდუსტრიის ტენდენციების ბრმად მიდევნებაში, არამედ ორგანიზაციის უნიკალურ საჭიროებებზე და მიზნებზე მორგებული სტრატეგიული გზამკვლევის (roadmap) შემუშავებაში.


ჟან-პოლ სარტრის სიტყვების, „სამი საათი ყოველთვის გვიანია ან ადრეა იმისთვის, რისი გაკეთებაც გინდა“ ანალოგიურად, ციფრული ტრანსფორმაციის შესაფერისი დრო განსხვავდება თითოეული ორგანიზაციისთვის. მომზადების გარეშე ამ პროცესის დაჩქარება შესაძლოა წარუმატებლობით დასრულდეს. ამიტომ, ორგანიზაციებმა უნდა იპოვონ ბალანსი ცვლილებებზე სწრაფ რეაგირებასა და მზადყოფნას შორის, რათა უზრუნველყონ წარმატება ციფრული ტრანსფორმაციის გზაზე.


08.04.2024

ორგანიზაციას, ისევე როგორც ადამიანს, აქვს მეხსიერება: მნიშვნელოვანი პოზიტიური თუ ნეგატიური მოვლენები, ორგანიზაციის დიდი წარმატების ან წარუმატებლობის მაგალითები, მტკივნეული ცვლილებები ან პირიქით გადაწყვეტილებები, რომელმაც მნიშვნელოვანი ბიძგი მისცა ორგანიზაციას, სამუდამოდ ხდება მისი მეხსიერების ნაწილი და ზეგავლენას ახდენს ორგანიზაციის აწმყოსა და მომავალზე. 


ისევე როგორც ადამიანები, ზოგიერთი ორგანიზაცია სწავლობს თავისი გამოცდილებით, ზოგი კი ვერა. დღევანდელი სტატია სწორედ იმ შემთხვევებს ეძღვნება, როდესაც ორგანიზაციული გამოცდილება, მოუნელებელ ორგანიზაციულ ტრავმად იქცევა, რომელიც ხელს უშლის მის ტრანსფორმაციასა და განვითარებას.   ორგანიზაციულ კონტექსტში ყველაზე გავრცელებული ტრავმები შემდეგია: 


  1. კონფლიქტი პარტნიორებს შორის - ხშირად ხდება ორგანიზაციის სერიოზული რყევის წინაპირობა. ზოგჯერ ეს კონფლიქტი იმდენად ღრმაა, რომ იგი იწვევს თანამშრომლების ბანაკებად დაყოფას, და სეპარაციას. პარტნიორებს შორის კონფლიქტის რეზოლუციის შემთხვევაშიც კი, ორგანიზაციის შიგნით ხშირად რჩება გუნდებს შორის დაპირისპირებისა და უნდობლობის კვალი 
  2. დირექტორის ან მმართველი გუნდის წევრების ცვლილება - ერთ-ერთი ყველაზე მტკივნეული გამოცდილებაა, რადგან თანამშრომლებში იწვევს უცნობი მომავლის მიმართ შიშს, არსებული თამაშის წესების შეცვლის მოლოდინს, როგორც ორგანიზაციულ, ისე ინდივიდუალურ დონეზე. იმ ორგანიზაციებში, სადაც ასეთი ცვლილებების მართვა არაეფექტურად ხდება, ხშირად ხდება თანამშრომელთა გადინება. 
  3. რეორგანიზაცია - ისევე როგორც მენეჯმენტის ცვლილება,  ორგანიზაციის სტრუქტურის მნიშვნელოვანი ცვლილება, ან რესტრუქტურიზაცია (ახალი კომპანიის ყიდვა, შერწყმა) იწვევს არასტაბილურობისა და დაუცველობის შეგრძნებას თანამშრომლებში. 
  4. ფინანსური კრიზისი -  ხშირად კომპანიებს, ერთ დროს განცდილი, მძიმე ფინანსური კრიზისის კვალი წლები მიჰყვება. ასეთი ორგანიზაციები, მიუხედავად ფინანსური მდგომარეობის გაუმჯობესებისა, ხშირად რჩებიან ‘survival mode’-ში და ვერ გადადიან ‘development mode”-ში. შესაბამისად, ფერხდება ინოვაცია, პროდუქტების განვითარება და ბიზნესის განვითარება. 
  5. სამუშაო ადგილზე სიცოცხლის ან ჯანმრთელობის დაზიანების შემთხვევა - უსაფრთხოების ზომების გაუმჯობესების შემთხვევაშიც კი, ისეთი ტრავმატული მოვლენები, როგორიცაა თანამშრომლის გარდაცვალება ან ჯანმრთელობის სერიოზული დაზიანება, გრძელვადიან ნეგატიურ ზეგავლენას ახდენენ თანამშრომელთა ფსიქოლოგიურ უსაფრთხოებასა და ზოგადად, სამუშაო გარემოზე. 
  6. შევიწროება და დისკრიმინაცია - შევიწროების, დაცინვის, ძალადობისა და დისკრიმინაციის შემთხვევები, არამხოლოდ იმ ადამიანებს აყენებს ტრავმას, რომელთა მიმართაც ასეთი ქცევა განხორციელდა, არამედ მთელს ორგანიზაციაში აჩენს შიშს, დაპირისპირებასა და მტრულ განწყობას.   არანაკლები ნეგატიური ეფექტი შეიძლება იქონიოს ორგანიზაციაზე ფავორიტიზმის შემთხვევებმაც. ასეთ შერჩევით დამოკიდებულებას ორგანიზაციებში დიდხანს არ ივიწყებენ, და ხშირად ეს ქცევა ვრცელდება ყველა დონეზე, იქცევა ნორმად და ხელს უწყობს ტოქსიკური კულტურის ფორმირებას.
  7. ლიდერის არაეთიკური საქციელი - ლიდერის არაეთიკურმა საქციელმა შესაძლოა მოარღვიოს ნდობა მთელს ორგანიზაციაში და თანამშრომლებში „ღალატის“ გრძნობები გააჩინოს. ასეთ შემთხვევებში, ხშირად ხდება არამარტო კომპანიის ღირებულებების გაუფასურება, არამედ მისი განვითარებისა და ნათელი მომავლის მიმართ რწმენის გაქრობაც. ეს თავის მხრივ იწვევს ღირებული თანამშრომლების გადინებას და დარჩენილი თანამშრომლების ღრმა დემოტივაციას. შედეგად კი,  კომპანიის დეგრადაციას. 
  8. რიტიკული მოვლენები, რომელმაც მნიშვნელოვანი რეპუტაციული ან ფინანსური ზიანი მიაყენა ორგანიზაციას - ასეთ მოვლენას განეკუთვნება მაგალითად, დიდი fraud, პროდუქტის ან სერვისის ხარისხზე კლიენტების ნეგატიური  რეზონანსული შეფასებები, ამა თუ იმ სახელმწიფო ინსპექციის ნეგატიური შეფასება და დიდი ჯარიმები, სხვ. ასეთი მოვლენები ხშირად გრძელვადიან კვალს ატყობს ხოლმე ორგანიზაციას. ასეთ დროს თანამშრომლებში იზრდება სტრესის დონე, ერთმანეთის მიმართ უნდობლობა, ურთიერთბრალდებები და დაპირისპირებები. ორგანიზაციები, რომლებიც ვერ ახერხებენ კრიზისის ეფექტიან მართვას, ხშირად დიდხანს რჩებიან „მსხვერპლის“ მენტალობაში, ერთმანეთის მიმართ უნდობლობა ქცევით ნორმად, ხოლო კონტროლი და მიკრომენეჯმენტი მართვის ძირითად ფორმად იქცევა ხოლმე.


საინტერესოა, რომ ხშირად ორგანიზაციის მენეჯმენტს არც კი აქვს გაცნობიერებული ან აღიარებული ამ ტრავმების არსებობა. ორგანიზაციული ცნობიერების ამაღლებისთვის საუკეთესო მეთოდი, ისევე როგორც ინდივიდის შემთხვევაში - ხშირი რეფლექსიაა. ორგანიზაციები, რომლებიც მიმართავენ თვითრეფლექსიას, განვითარებული აქვთ ანალიტიკური და შეფასებითი ინსტრუმენტები, აქვთ ჯანსაღი ორგანიზაციული კულტურა, სადაც „შეცდომები მოსულა“, მარტივად ახდენენ ტრავმული გამოცდილების მქონე მნიშვნელოვანი მოვლენების იდენტიფიცირებას. 


ასევე ხშირია შემთხვევა, როდესაც ამა თუ იმ მოვლენის შეფასება მენეჯმენტის გუნდის მიერ განსხვავებულია. მაგალითად, ისეთი გადაწყვეტილებები, როგორებიცაა პროდუქტზე უარის თქმა, კომპანიის სახელის ცვლილება, მენეჯმენტის გუნდში ახალი წევრის შემოყვანა, დირექტორის ცვლილება, თუ სხვ. გუნდის ერთ ნაწილს მნიშვნელოვან პოზიტიურ მოვლენად შეიძლება მიაჩნდეს, ხოლო მეორე ნაწილს გამოუსწორებელ შეცდომად. ცხადია, როდესაც მოვლენის შეფასება ასეთი განსხვავებულია, რთულია სამომავლო ხედვებსა და სტრატეგიებზე შეთანხმებაც. აქედან გამომდინარე, კომპანიის წინსვლისთვის მნიშვნელოვანია, მენეჯმენტის გუნდის მიერ განსხვავებული მოსაზრებების შეჯერება, მოვლენის მრავალმხრივი შეფასება და ერთიან ხედვაზე შეჯერება. 


რომ შევაჯამოთ, ისევე როგორც ადამიანები, არცერთი ორგანიზაცია არ არის დაცული ტრავმული გამოცდილებისგან. რა თქმა უნდა, ჩვენ მუდმივად უნდა ვიზრუნოთ, რისკების პრევენციაზე, თუმცა გამოცდილება აჩვენებს, რომ ყველა შესაძლო შიდა და გარე რისკის თავიდან აცილება პრაქტიკულად შეუძლებელია. მაშინ რა არის გამოსავალი? - ვფიქრობთ, რისკების შემცირებაზე ზრუნვასთან ერთად, მნიშვნელოვანია ორგანიზაციის მედეგობა და მზაობა მოინელოს და ღირებულ გამოცდილებად აქციოს ნებისმიერი მტკივნეული მოვლენა. ნებისმიერი ტრავმა ორი ნაწილისგან შედგება - ტკივილისა და გამოცდილებისგან. რეაქტიული ორგანიზაციები ტკივილზე ფიქსაციას ახდენენ, დიდხანს რჩებიან შიშსა და უნდობლობაში, ხოლო პროაქტიული ორგანიზაციები მალე თავისუფლდებიან ტკივილებისგან და მიღებულ გამოცდილებას მათი გაძლიერებისა და მედეგობის ზრდის ტრანსფორმაციულ ენერგიად აქცევენ.


27.03.2024

“How could they see anything but the shadows if they were never allowed to move their heads?”
― Plato, The Allegory of the Cave



პლატონის გამოქვაბულის ალეგორიის იდუმალ დერეფნებში, სადაც ჩრდილები ცეკვავენ კედლებზე, დევს ღრმა მეტაფორა მოგზაურობის შესახებ ბუნდოვანებიდან განმანათლებლობამდე. ანალოგიურად, კომერციის სფეროში, პლატფორმის მოდელების გზაზე დამდგარი ბიზნესები გადიან ტრანსფორმაციულ ოდისეას: თავისუფლდებიან ტრადიციული სილოებიდან და აყალიბებენ ურთიერთდაკავშირებულ ეკოსისტემებს, რომლებიც ავლენენ ახალი შესაძლებლობების სპექტრს.


გამოქვაბულის ალეგორია, რომელშიც მიჯაჭვული პატიმრები ჩრდილებს რეალობად თვლიან, ეხმიანება ციფრულ ტრანსფორმაციას. ტრადიციულ ბიზნესებს, რომლებიც შიდა გარემოზე და პროცესებზე არიან ორიენტირებულები, ხშირად არ ესმით პლატფორმის მოდელების ტრანსფორმაციული პოტენციალის შესახებ. ეს სტატია შთაგონებულია პლატონის გამოქვაბულის ალეგორიით და იკვლევს პლატფორმის წარმატების მახასიათებლებს დღევანდელ ციფრულ ლანდშაფტში.


აკადემიურ სფეროში ციფრული პლატფორმის ეკოსისტემების კონცეფცია ჩნდება, როგორც თანამედროვე ბიზნეს დინამიკის ქვაკუთხედი. ტრადიციული ხაზოვანი მოდელებისგან განსხვავებით, სადაც ღირებულება იქმნება პროდუქტის ან მომსახურების წარმოებისა და განაწილების გზით, პლატფორმაზე დაფუძნებული ბიზნეს მოდელები ასრულებენ ერთგვარი ფასილიტატორების როლს, რომლებიც აკავშირებენ მომხმარებელთა მრავალ ჯგუფს ერთმანეთთან ღირებულების შესაქმნელად. პლატფორმის ეკოსისტემები ფუნქციონირებს როგორც აქტიური ბაზრები, სადაც მიმდინარეობს ღირებულების შექმნის და გაცვლის პროცესი. მონაცემთა, რესურსებისა და სერვისების ორკესტრირების მეშვეობით ციფრული პლატფორმის ეკოსისტემები ახდენენ ინოვაციების კატალიზებას, ხელს უწყობენ თანამშრომლობას და ხსნიან ზრდის ახალ გზებს.


პლატფორმაზე დაფუძნებული ბიზნეს მოდელები მოიცავს სპეციფიკაციების მთელ რიგს, რომლებიც განასხვავებს მათ ტრადიციული ბიზნეს მოდელებისგან. (Rohn, et.al. 2021), მათ შორისაა :


ქსელის ეფექტი (Network Effect): პლატფორმის მოდელების ერთ-ერთი განმსაზღვრელი მახასიათებელია ქსელის ეფექტების კონცეფცია. რაც უფრო მეტი მომხმარებელი უერთდება პლატფორმას, ღირებულება ყველა მონაწილისთვის ექსპონენტურად იზრდება (Parker et al., 2016) აკადემიურ ლიტერატურაში, ქსელის ეფექტები განიხილება, როგორც ცენტრალური ადგილის მქონე პლატფორმის წარმატებისთვის, რომელიც ქმნის ზრდისა და ჩართულობის ციკლს.


მრავალმხრივი ბაზრები (Multi-sided Makerts): ტრადიციული ბიზნესებისგან განსხვავებით, რომლებიც ძირითადად ემსახურებიან ერთი ტიპის მომხმარებელს, პლატფორმაზე დაფუძნებული მოდელები ხშირად ემსახურებიან მრავალ განსხვავებულ მომხმარებელთა ჯგუფს, რაც ცნობილია როგორც Multi-sided Markets (Evans & Schmalensee, 2016).


მონაცემებით გამყარებული ინსაითები (Data-Driven Insights): პლატფორმები აგროვებენ მონაცემების უზარმაზარ რაოდენობას, რაც მათ საშუალებას აძლევს მიიღონ ინფორმაცია მომხმარებლის ქცევის, პრეფერენციებისა და ტენდენციების შესახებ. ეს მონაცემებზე ორიენტირებული მიდგომა აძლევს პლატფორმებს გამოცდილების პერსონალიზების, ოპერაციების ოპტიმიზაციისა და მუდმივი ინოვაციების ფართო შესაძლებლობებს. (McAfee & Brynjolfsson, 2017). გარდა ამისა, ხელოვნური ინტელექტისა (AI) და მანქანური სწავლების (ML) განვითარება, მომხმარებლის ქცევის პროგნოზირების და გადაწყვეტილების მიღების პროცესის ავტომატიზაციის კიდევ უფრო დიდ შესაძლებლობებს აჩენს, რაც განაპირობებს კონკურენტულ უპირატესობას.


ეკოსისტემის ორკესტრირება (Ecosystem Orchestration): პლატფორმაზე დაფუძნებული მოდელები გამოირჩევიან დამატებითი პროდუქტის, სერვისების და დაინტერესებული მხარეების ეკოსისტემების კოორდინირებით, რაც შეიძლება მოიცავდეს ინტერფეისების დიზაინს, რეგულაციების დადგენას და მონაწილეებს შორის თანამშრომლობის ხელშეწყობას. (Zhu et al., 2019).


API-ები და ღიაობა: პლატფორმები უმეტეს შემთხვევაში ღია და მოქნილები არიან აპლიკაციის პროგრამირების ინტერფეისების (APIs) მეშვეობით, რაც საშუალებას აძლევს მესამე მხარის დეველოპერებს დაეყრდნონ პლატფორმის ინფრასტრუქტურას და შექმნან დამატებითი პროდუქტები და სერვისები. ეს სიმბიოზური ურთიერთობა ხელს უწყობს შემოქმედებითობას, ზრდის ინოვაციურობას და აფართოებს პლატფორმის შესაძლებლობებს.


ეს მახასიათებლები ერთობლივად განსაზღვრავს პლატფორმაზე დაფუძნებული ბიზნეს მოდელების არსს, აჩვენებს მათ უნიკალურ მახასიათებლებს და კონკურენტულ უპირატესობებს ციფრულ ლანდშაფტში.


 

ბიზნეს ტრანსფორმაცია პლატფორმის მოდელების მეშვეობით



ბუნკერული აზროვნებისგან გათავისუფლება 


ტრადიციული ბიზნესი ხშირად ფუნქციონირებს ბუნკერული აზროვნებით, ჩაკეტილია განყოფილებებს/დეპარტამენტებს შორის ურთიერთქმედებაში და შიდა პროცესებზეა ორიენტირებული. ამან შეიძლება გამოიწვიოს არაეფექტურობა, ინოვაციების ნაკლებობა და მომხმარებელთა განვითარებადი საჭიროებების ვერ დაკმაყოფილება. პლატფორმის მოდელები, მეორე მხრივ, შექმნილია იმისთვის, რომ ხელი შეუწყოს მომხმარებელთა სხვადასხვა ჯგუფს შორის ურთიერთქმედებას და თანამშრომლობას. ეს ქმნის უფრო დინამიურ და ინოვაციურ ეკოსისტემას, სადაც ბიზნესებს შეუძლიათ გამოიყენონ თავიანთი მომხმარებლების კოლექტიური ინტელექტი და რესურსები ახალი ღირებულების შესაქმნელად.


მომხმარებლის პერსონალიზირებული გამოცდილების შექმნის და ალგორითმული რეგულაციების დაბალანსება


გამოქვაბულის ალეგორიაში ერთი ჩირაღდნის მატარებლისგან განსხვავებით, წარმატებული პლატფორმები იყენებენ მაღალ განვითარებულ ალგორითმებს, რომლებიც ახდენენ მომხმარებლის გამოცდილების პერსონალიზაციას. ამის კარგი მაგალითია სარეკომენდაციო სისტემების (recommender systems) გამოყენება, რომლებიც ახდენენ მომხმარებლის გამოცდილების პერსონალიზაციას და აუმჯობესებენ მომხმარებლის გამოცდილებას. Netflix-ის სარეკომენდაციო ძრავა (recommendation engines) არის ალბათ ყველაზე ცნობილი და ფართოდ გამოყენებული სარეკომენდაციო სისტემა. ის იყენებს ალგორითმს მომხმარებლის ნახვის ისტორიის, რეიტინგისა და ძიების ქცევის გასაანალიზებლად, იმისთვის რომ თითოეული კონკრეტული მომხმარებლისთვის საინტერესო ფილმებისა თუ სატელევიზიო შოუების შეთავაზება მოახდინოს.


პლატფორმის დინამიკის მართვა, სხვადასხვა დაინტერესებული მხარეების საჭიროებების დაბალანსება და რისკების შემცირება მოითხოვს ფრთხილად ნავიგაციას და სტრატეგიულ ხედვას. გარდა ამისა, ეკოსისტემაში ნდობის, გამჭვირვალობისა და სამართლიანობის უზრუნველყოფა უმნიშვნელოვანესია გრძელვადიანი ზრდის შენარჩუნებისთვის.


ერთის მხრივ, პლატფორმები ცდილობენ შექმნან უწყვეტი გამოცდილება მომხმარებლებისთვის, აღმოფხვრან დაბრკოლებები და ოპტიმიზაცია გაუწიონ ყველა ურთიერთქმედებას მომხმარებელთა კმაყოფილებისა და ლოიალობის გასაძლიერებლად. თუმცა, ამ მიზნის პარალელურად, არსებობს ალგორითმული რეგულაციის (algorithmic governance) აუცილებლობა. პლატფორმები იყენებენ ალგორითმებს კონტენტის დასარეგულირებლად, ტრანზაქციების მართვისა და რისკების შესამცირებლად. ზედმეტმა უთანხმოების სისტემებმა შეიძლება გააუარესოს მომხმარებლის გამოცდილება, ხოლო არაადეკვატურმა რეგულაციებმა შეიძლება საფრთხე შეუქმნას პერსონალური მონაცემების დაცვას და უსაფრთხოებას. ამრიგად, პლატფორმის ოპერატორებმა დაბალანსებულად უნდა იმოქმედონ, გამოიყენონ ალგორითმები უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად და ასევე შექმნან მომხმარებლის საუკეთესო გამოცდილება. ამ ბალანსის მიღწევა ნიშნავს მომხმარებლის მოთხოვნილებების, სამართლებრივი რეგულაციების და ეთიკური ასპექტების გათვალისწინებას პლატფორმების შემქმნელების მხრიდან.


მომხმარებელზე ორიენტირებული დიზაინი

 

მომხმარებელზე ორიენტირებულობისთვის დიზაინი არის წარმატებული პლატფორმის მოდელების მნიშვნელოვანი ასპექტი, რომელიც დაფუძნებულია ციფრულ ეპოქაში ემპათიის და გაგების პრინციპებზე. ბიზნესებმა, რომლებიც გადადიან პლატფორმის მოდელებზე, უნდა დაიწყონ კვლევა მათი მომხმარებლების საჭიროებებისა, მოტივაციის, პრეფერენციების და მტკივნეული წერტილების გამოსავლენად. დიზაინის პროცესის ბირთვში მომხმარებლების დაყენებით, ბიზნესს შეუძლია შექმნას გამოცდილება, რომელიც ხელს უწყობს ჩართულობას, ლოიალობას და მნიშვნელოვან ურთიერთქმედებებს.


გზა პლატფორმის წარმატებისკენ

 

სამყაროში, რომელიც სულ უფრო მეტად ყალიბდება ტექნოლოგიური ინოვაციებით, ტრადიციული მოდელებიდან პლატფორმაზე დაფუძნებულ მოდელებზე გადასვლა ბიზნესს სთავაზობს მკაფიო გზას ზრდისა და წარმატებისკენ. ეს სტრატეგიული ცვლილება მოითხოვს სისტემურ მიდგომას, რომელიც ემყარება სამ ძირითად ასპექტს:


  • პლატფორმის აზროვნებას (platform thinking): პლატფორმის წარმატების გზა იწყება აზროვნების ფუნდამენტური ცვლილებით. ორგანიზაციებმა უნდა გადალახონ ტრადიციული, წრფივი აზროვნება და განავითარონ ეკოსისტემური აზროვნება, სადაც ღირებულება ერთობლივად იქმნება დაინტერესებული მხარეების მიერ. იქნება ეს ახალი შემოსავლის ნაკადების შექმნა, ეკოსისტემების ხელშეწყობა თუ მონაცემთა და ხელოვნური ინტელექტის გამოყენება, პლატფორმის მოდელები გვთავაზობენ ინოვაციურ და ეჯაილურ მოდელს რისი საშუალებითაც, ბიზნესს შეუძლია ზრდის ახალი შესაძლებლობების აღმოჩენა.


  • პლატფორმის დიზაინის პრინციპებს: პლატფორმის დიზაინის პრინციპების ყოვლისმომცველი გაგება აუცილებელია იმ კომპანიებისთვის, რომლებიც ცდილობენ ციფრული ლანდშაფტის განვითარებას. ეს მოიცავს დინამიური, ორმხრივი ბაზრების შექმნას, რაც ხელს უწყობს მწარმოებლებსა და მომხმარებლებს შორის შეუფერხებელ ურთიერთქმედებას. სწორი დაგეგმვისა და სტრატეგიული აღსრულების საშუალებით, ბიზნესებს შეუძლიათ გამოიყენონ თავიანთი პლატფორმის სრული პოტენციალი და პოზიციონირდნენ, როგორც ინდუსტრიის ლიდერები.


  • პლატფორმის დინამიკის მართვას: ეფექტური მენეჯმენტი და ორკესტრირება პლატფორმის წარმატების კრიტიკული კომპონენტებია. ორგანიზაციებმა უნდა დააბალანსონ სხვადასხვა დაინტერესებული მხარეების საჭიროებები და შეინარჩუნონ ოპერაციული ეფექტურობა და მასშტაბურობა. ეს გულისხმობს მკაფიო მმართველობითი სტრუქტურების ჩამოყალიბებას, ნდობისა და გამჭვირვალობის ხელშეწყობას, ინოვაციურობას და მონაცემებზე დამყარებული გადაწყვეტილებების მიღებას.



პლატფორმის ბიზნეს მოდელები წარმოადგენს პარადიგმის ცვლილებას დღევანდელ ციფრულ ეკონომიკაში ღირებულების შექმნის, მიწოდებისა და ამ ღირებულებისგან სარგებლის მიღების პროცესში. ქსელების, ეკოსისტემებისა და მონაცემების გამოყენებით, პლატფორმებს აქვთ პოტენციალი წარმართონ ბიზნესის ყოველმხრივი ტრანსფორმაცია, შეცვალონ ინდუსტრიები და ხელი შეუწყონ ბიზნესის ზრდას. თუმცა ციფრული სამყარო, პლატონის გამოქვაბულისგან განსხვავებით, არ არის სტატიკური გარემო. პლატფორმის წარმატება არ არის ერთი გარღვევა, არამედ უწყვეტი პროცესია, რომელიც მოითხოვს მუდმივ ადაპტაციას.



References:

Rohn D., Bican P. M., Brem A., Kraus. S, Clauss Th. (2021) Digital platform-based business models – An exploration of critical success factors, Journal of Engineering and Technology Management, Volume 60.

Parker, G., Van Alstyne, M. W., & Choudary, S. P. (2016). Platform revolution: How networked markets are transforming the economy--and how to make them work for you. W. W. Norton & Company.

Evans, D. S., & Schmalensee, R. (2016). Matchmakers: The new economics of multisided platforms. Harvard Business Review Press.

McAfee, A., & Brynjolfsson, E. (2017). Machine, Platform, Crowd: Harnessing Our Digital Future..

Zhu, F., Iansiti, M., & Lakhani, K. R. (2019). Competing in the Age of AI. Harvard Business Review Press.